Wybory w SGGW

– Panie Profesorze, wkrótce w SGGW odbędą się wybory do Kolegium Elektorów, na stanowisko Rektora, do Senatu, Rady Uczelni oraz Rad Dyscyplin. Zacznijmy od Kolegium Elektorów. Czym się ono zajmuje i kto wchodzi w jego skład?

– Kolegium Elektorów stanowi grupę osób uprawnionych do wyboru Rektora. W naszej Uczelni Kolegium Elektorów liczy 200 osób. W skład tegoż Kolegium wchodzą przedstawiciele wszystkich grup społeczności uczelni. Mamy grupę profesorów, profesorów uczelni i doktorów habilitowanych, grupę pozostałych nauczycieli akademickich, a także grupę pracowników niebędących nauczycielami akademickimi, studentów i doktorantów. Dla każdej z tych grup przewidziano określoną liczbę mandatów elektorskich. W ramach wyboru Elektorów te mandaty zostaną objęte w procesie wyborczym przez przedstawicieli różnych grup społeczności Uczelni.

– Kto może zostać Elektorem i w jaki sposób można nim zostać?

– Jeżeli chodzi o samą procedurę, Elektorem może zostać każda z osób danej grupy społeczności uczelnianej, która spełnia wymogi określone w „Ordynacji wyborczej”, stanowiącej załącznik nr 4 do „Statutu SGGW” oraz w ustawie „Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce”. Kandydat w wyborach do Kolegium Elektorów musi spełniać szereg wymogów, m. in. musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych i korzystać w pełni z praw publicznych. Kandydatem nie może być osoba skazana prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe a także karana karą dyscyplinarną. Kandydatem nie może być również osoba pracująca w okresie od 22 lipca 1944 do 31 lipca 1990 roku w organach bezpieczeństwa państwa. Istotnym kryterium jest też kryterium wieku. Kandydatem w wyborach nie może być osoba, która do dnia rozpoczęcia kadencji, w naszym przypadku do 29 lutego br., ukończy 70 lat. Elektorem w ramach każdej grupy pracowników może zostać osoba, która jest zatrudniona w SGGW jako podstawowym miejscu pracy i spełnia powyższe wymogi. Musi również uzyskać poparcie wymaganej liczby wyborców, potwierdzone ich podpisami na karcie zgłoszenia Kandydata do Kolegium Elektorów. Liczba ta to minimalnie pięć osób w grupie nauczycieli akademickich i 10 osób w grupie pracowników nie będących nauczycielami akademickimi.

– Czy kandydat może zgłosić się sam?

– Kandydat może sam wyrazić wolę kandydowania, ale mogą go zgłosić również koleżanki i koledzy – współpracownicy z jego grupy wyborczej, którzy wypełnią i podpiszą kartę zgłoszenia kandydata. W każdym przypadku konieczne jest uzyskanie rekomendacji wymaganej minimalnej liczby osób na karcie zgłoszenia kandydata.

– Kiedy należałoby to zrobić?

– To już w tej chwili się dzieje, ponieważ od 12 lutego ruszyła procedura wyborów do Kolegium Elektorów. W niektórych jednostkach zgłaszanie kandydatów ma miejsce nawet do 22 lutego. Zgodnie z harmonogramem wybory do Kolegium Elektorów muszą zakończyć się do 29 lutego. W tym dniu poznamy pełny skład Kolegium Elektorów naszej Uczelni. Uczelniana Komisja Wyborcza w porozumieniu z Podkomisjami Wyborczymi ustala terminy składania dokumentacji wyborczej kandydata. Dokumentacja ta zawiera nie tylko kartę zgłoszenia kandydata, ale również określone załączniki. Są to m.in. wypełniona zgoda na kandydowanie w wyborach podpisana przez samego kandydata oraz jego oświadczenie o spełnianiu wymogów, o których mówiłem. Kandydat musi podpisać również zgodę na przetwarzanie danych osobowych, a także oświadczenie o zapoznaniu się z informacją dotyczącą przetwarzania danych osobowych. Poza tym każdy kandydat, który urodził się przed 1 sierpnia 1972 r. musi złożyć oświadczenie lustracyjne lub informację, że takie oświadczenie złożył wcześniej w związku z pełnionymi funkcjami.

– Kolegium Elektorów wybiera potem Rektora. Czy społeczność akademicka wybierając Elektrów wie, na którego kandydata na stanowisko Rektora odda swój głos konkretny Elektor? Czy ten głos będzie przedłużeniem głosu wyborcy Elektora?

– Tego nie wiemy. Na tym polega tajność wyborów. Elektor we własnym sumieniu, biorąc prawdopodobnie również sugestie środowiska, które reprezentuje, rozstrzyga którego z kandydatów do pełnienia funkcji Rektora wskaże. Przypomnę, że każdy z Elektorów ma prawo zgłosić jednego kandydata na Rektora. Takie prawo przysługuje również Radzie Uczelni, która może zgłosić maksymalnie dwóch kandydatów. Zatem kandydaci na Rektora mogą się wyłonić albo w drodze ich zgłoszenia przez Elektorów albo przez Radę Uczelni. Przy czym, żeby kandydat mógł uzyskać pełnię możliwości do kandydowania musi uzyskać w czasie zgłaszania kandydatów co najmniej 10% głosów elektorskich, czyli w naszym przypadku minimum 20 wskazań.

– Czy Elektorzy mogą prowadzić kampanie wyborcze i ujawniać na kogo będą głosować?

– W założeniu tak być nie powinno, choć taka odpowiedź może być dyskusyjna. Nie można wykluczyć, że Elektorzy prowadzą tego typu rozmowy ze swoimi wyborcami. W istocie chodzi o to, żeby Elektorzy wskazali takich kandydatów na stanowisko Rektora, którzy będą najlepiej reprezentować interesy uczelni, jako całości i najlepiej prowadzić jej sprawy.

– Czy Kolegium Elektorów istnieje tylko do wyborów na stanowisko Rektora?

– Kolegium Elektorów trwa przez całą kadencję – do momentu wyboru nowego Kolegium, ponieważ ma ono uprawnienie zarówno do wyboru, jak i do ewentualnego odwołania Rektora, co zdarza się bardzo rzadko.

– Po wyborze Kolegium Elektorów, 21 marca odbędą się wybory na stanowisko Rektora. Jak wygląda wybór kandydatów na stanowisko Rektora?

– Każdy z członków Kolegium Elektorów może zgłosić nie więcej niż jednego kandydata w wyborach na Rektora. Zgłoszenia dokonuje się na karcie zgłoszeniowej Kandydata na Rektora. Zgłaszanie kandydatów odbędzie się w dniu 5 marca br. Po tajnym zgłoszeniu kandydatów, Komisja wskaże, które kandydatury zostały zgłoszone prawomocnie, zgodnie z wymogami „Ordynacji wyborczej”, czyli te które uzyskały min. 20 głosów. Potem, do 7 marca swoich kandydatów może zgłosić Rada Uczelni. Kandydaci zgłoszeni prawomocnie muszą wyrazić zgodę na kandydowanie. Następnie, 11 marca obędzie się nadzwyczajne posiedzenie Senatu SGGW, który zaopiniuje kandydatów zgłoszonych zarówno przez Kolegium Elektorów, jak i przez Radę Uczelni. Po zaopiniowaniu kandydatów zostanie ustalona ostateczna lista kandydatów w wyborach na Rektora.

– Kiedy już mamy listę kandydatów, w jaki sposób Elektorzy wybierają Rektora?

– Zanim to się stanie, czyli zanim odbędą się wybory, w dniu 18 marca kandydaci na Rektora spotkają się ze społecznością uczelni w Auli Kryształowej. Na spotkaniu tym kandydaci przedstawiają swoje programy wyborcze oraz pomysły na dalszy rozwój uczelni. Uczestnicy spotkania będą mogli zadać pytania kandydatom. Następnie, w dniu 21 marca w czasie zebrania Kolegium Elektorów, Elektorzy dokonają wyboru Rektora. Każdy Elektor po podpisaniu listy obecności otrzymuje kartę do głosowania z nazwiskami kandydatów na Rektora ułożonymi w kolejności alfabetycznej. Może oddać jeden głos, zaznaczając kandydata, na którego głosuje. Następnie karty do głosowania zostają wrzucone do urny, a po zakończeniu głosowania, komisja skrutacyjna dokonuje przeliczenia głosów i sporządza protokół z głosowania, wskazując ile głosów otrzymał dany kandydat. Za wybranego na Rektora uważa się kandydata, który uzyskał największą liczbę głosów, przy zachowaniu bezwzględnej większości głosów.

– Ile kadencji na stanowisku Rektora może pełnić dana osoba?

– Ta sama osoba może pełnić funkcję Rektora maksymalnie dwie następujące po sobie kadencje.

– Panie Profesorze, jeśli Rektor już zostanie wybrany to jak wygląda przejęcie władzy?

– Po przeprowadzonych wyborach Przewodniczący Uczelnianej Komisji Wyborczej stwierdza na piśmie wybór Rektora i zawiadamia o tym wyborze ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego. Nowo wybrany Rektor po wyborach jest Rektorem Elektem. Funkcję Rektora Uczelni obejmuje z dniem 1 września roku wyborczego. Oznacza to, że do końca sierpnia funkcję tę sprawuje obecny Rektor.

– Po wyborach na stanowisko Rektora, rozpoczną się wybory do Senatu.

– Wybory do Senatu przewidziane są w pierwszej połowie kwietnia. Będziemy wybierać 46 członków Senatu – reprezentantów wszystkich grup społeczności akademickiej, spośród nauczycieli akademickich w różnych swoich grupach, studentów, doktorantów oraz pracowników niebędących nauczycielami akademickimi. W przypadku nauczycieli akademickich podział mandatów do Senatu następuje według dyscyplin naukowych, a nie jak w przypadku Kolegium Elektorów według miejsc zatrudnienia.

– Kto zgłasza kandydatów?

– Kandydata do Senatu może zgłosić minimum 10 nauczycieli akademickich z danej grupy, to jest grupy profesorów i profesorów uczelni oraz grupy pozostałych nauczycieli akademickich. Kandydata może również zgłosić 10 pracowników niebędących nauczycielami akademickimi. Minimalna liczba 10 osób zgłaszających kandydata wynika z zapisów „Ordynacji wyborczej”. Prawdopodobnie tworząc taki wymóg, starano się zapewnić, aby do Senatu mogły kandydować osoby cieszące się uznaniem określonej grupy społeczności uczelni. Wybory członków Senatu z grupy studentów i doktorantów organizują ich samorządy.

– Kto wybiera członków Senatu?

– Członkowie Senatu wybierani są na zebraniach wyborczych poszczególnych grup społeczności Uczelni. W zebraniach tych z prawem głosu mogą uczestniczyć wszyscy członkowie wspólnoty uczelni z danej grupy.

– Czym zajmuje się uczelniany Senat?

– Senat SGGW jest czymś, co przypomina Sejm w kraju. Senat jest organem kolegialnym o charakterze uchwałodawczo-opiniującym. Do jego zadań należy m.in. uchwalanie statutu i jego zmian, uchwalanie regulaminów studiów i innych aktów normatywnych, uchwalanie strategii uczelni, powoływanie i odwoływanie członków Rady Uczelni, zatwierdzanie planu rzeczowo-finansowego nadawanie odznaczeń i wyróżnień. Senat podejmuje różnego typu uchwały oraz zatwierdza koncepcje i plany, które przedkłada Rektor, w szczególności te o kluczowym znaczeniu, np. strategie rozwojowe. Zadań Senatu wymienionych w ustawie „Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce” i w „Statucie SGGW” jest znacznie więcej.

– Wybory do Senatu zakończą się przed wakacjami. A po wakacjach rozpoczną się wybory do Rady Uczelni i Rad Dyscyplin. Czym jest Rada Uczelni?

– Rada Uczelni jest organem uczelni publicznej wprowadzonym ustawą „Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce” w 2018 r. Rada Uczelni zgodnie z naszym statutem składa się z siedmiu osób: trzech przedstawicieli ze wspólnoty uczelni, trzech spoza uczelni oraz Przewodniczącego Samorządu Studentów. Przewodniczącym Rady Uczelni jest zawsze osoba z grupy przedstawicieli spoza wspólnoty uczelni. Rada Uczelni posiada funkcje nadzorcze i opiniujące, dotyczące działań władz uczelni. Do jej zadań należy m.in. opiniowanie projektu statutu, strategii uczelni, planu rzeczowo-finansowego oraz monitorowanie gospodarki finansowej uczelni. W ramach wykonywania swoich zadań może żądać wglądu do dokumentacji uczelni.

– A Rady Dyscyplin?

 – Rady Dyscyplin to organy kolegialne uczelni właściwe do nadawania stopni doktora i doktora habilitowanego. Rady Dyscyplin związane są z dyscyplinami naukowymi, które mają uprawnienia do nadawania stopni naukowych. Do ich zadań należy m.in. określanie polityki naukowej w danej dyscyplinie, dokonywanie oceny działalności naukowej instytutów, prowadzenie postępowań w sprawie nadawania stopni naukowych, wyrażanie opinii dotyczących zatrudnienia nauczycieli akademickich, opiniowanie rocznych sprawozdań z działalności instytutu, planów badawczych, czy opiniowania programów studiów. Ale kluczowe ich zadania związane są z postępowaniami awansowymi pracowników. Nasze Rady Dyscyplin mogą liczyć nie więcej niż 40 osób pochodzących z wyboru.

– Kto wybiera członków Rady Uczelni i Rad Dyscyplin? Jak wyglądają wybory?

– Członków Rady Uczelni wybiera i powołuje Senat. Kandydatów na członków Rady Uczelni ma prawo zgłosić Rektor lub co najmniej 10 członków Senatu. Dla ważności zgłoszenia konieczne jest przedstawienie pisemnej zgody kandydata na kandydowanie w wyborach do Rady Uczelni. W czasie wyborów każdy z członków Senatu ma prawo oddać taką liczbą głosów ilu członków należy wybrać. W przypadku, gdy w wyniku pierwszego głosowania nie uda się wyłonić wszystkich członków Rady Uczelni głosowanie powtarza się z pominięciem kandydatów, którzy zostali wybrani oraz kandydata, który otrzymał najmniejszą liczbę głosów.

Rady Dyscyplin wybierane są na zebraniach wyborczych zwoływanych przez Uczelnianą Komisję Wyborczą, w imieniu której działają Podkomisje Wyborcze powołane dla danej dyscypliny. W zebraniu wyborczym mogą uczestniczyć nauczyciele akademiccy z danej grupy, którzy reprezentują dyscyplinę, dla której wybierana jest rada dyscypliny. Kandydata na członka Rady Dyscypliny w danej grupie może zgłosić nauczyciel akademicki zatrudniony w SGGW w grupie pracowników badawczych lub badawczo-dydaktycznych, który zadeklarował przynależność do danej dyscypliny, wskazując ją jako dyscyplinę wiodącą. Każdy uczestnik zebrania wyborczego może oddać taką liczbę głosów, ile mandatów przypada do obsadzenia. Za wybranych uznaje się kandydatów, którzy osiągnęli kolejno największą liczbę głosów ramach mandatów do obsadzenia.

– Z końcem listopada wybory w SGGW zostaną zakończone.

– Na tym proces wyborczy w Uczelni nie kończy się, ponieważ w międzyczasie pojawiają się potrzeby przeprowadzania wyborów uzupełniających. Jeżeli osoba reprezentująca daną grupę nauczycieli akademickich w Radzie Dyscypliny, awansuje i przechodzi do innej grupy, to musi zwolnić mandat, który do tej pory obejmowała. Na jej miejsce należy wybrać inną osobę, która reprezentuje daną grupę nauczycieli akademickich. Na przykład, jeżeli osoba wybrana do rady dyscypliny z grupy pozostałych nauczycieli akademickich (dr i mgr) w czasie trwania kadencji uzyskała habilitację, to musi zwolnić mandat, który w wyniku kolejnych wyborów obejmie inny nauczyciel akademicki ze stopniem doktora lub magistra.

– Wygląda na to, że Pan Profesor cały czas jest w gotowości wyborczej.

– Można powiedzieć, że Uczelniana Komisja Wyborcza, w tym również jej przewodniczący ale także Podkomisje Wyborcze muszą pozostawać w gotowości, ponieważ procedury wyborów uzupełniających trwają przez całą kadencję.

– Kto należy do Uczelnianej Komisji Wyborczej?

– Uczelniana Komisja Wyborcza jest reprezentowana przez wszystkie grupy pracowników uczelni. Przewodniczącym takiej Komisji zawsze musi być nauczyciel akademicki. Teraz ja nim jestem. Poza przewodniczącym w skład komisji wchodzi wiceprzewodniczący, sekretarz i sześciu członków, w tym przedstawiciel studentów i przedstawiciel doktorantów. Łącznie Uczelniana Komisja Wyborcza liczy dziewięć osób, reprezentujących wszystkie grupy społeczności uczelni. Należy tu dodać, że w całym procesie wyborczym bardzo ważną funkcję pełnią powołane przez Uczelnianą Komisję Wyborczą Podkomisje Wyborcze dla poszczególnych dyscyplin i grup zawodowych uczelni. Aktualnie działa trzynaście takich Podkomisji, a kolejnych pięć zostanie powołanych dodatkowo w związku z wyborami do Senatu do końca lutego br.

– A Podkomisje Wyborcze? Kto do nich należy i czym one się zajmują?

– Zgodnie ze „Statutem Uczelni”, za całość wyborów, które są przeprowadzane w SGGW odpowiada Uczelniana Komisja Wyborcza, ale „Ordynacja wyborcza” umożliwia powołanie Podkomisji Wyborczych odpowiedzialnych za przeprowadzenia zebrań wyborczych i wyborów w poszczególnych grupach społeczności uczelni. Podkomisje Wyborcze stanowią zatem przedłużenie działań Uczelnianej Komisji Wyborczej. W imieniu i w porozumieniu z Uczelnianą Komisją Wyborczą realizują wybory na poziomie zebrań w grupach pracowników – w instytutach, na wydziałach, w dyscyplinach czy wśród pracowników administracji centralnej i instytutowo-wydziałowej. Chcę mocno podkreślić bez działania Podkomisji Wyborczych przeprowadzenie całości wyborów w założonym czasie nie byłoby możliwe. Dlatego już dziś dziękuję wszystkim członkom Podkomisji za aktywne włączenie się do organizacji procesu wyborczego.

– Co trzeba zrobić, żeby dostać się do Podkomisji Wyborczej?

– Do Podkomisji Wyborczej członkowie są powoływani przez Uczelnianą Komisję Wyborczą z grona kandydatów zgłoszonych przez dyrektorów instytutów i jednostek oraz przewodniczących obecnych Rad Dyscyplin.

– Kto wybiera Przewodniczącego Uczelnianej Komisji Wyborczej, a kto Komisję?

– Przewodniczącego, wiceprzewodniczącego, sekretarza i członków Uczelnianej Komisji Wyborczej powołuje swoją uchwałą Senat, w drodze glosowania. Komisja obecna została powołana na grudniowym posiedzeniu Senatu.

– Wybory to długi i skomplikowany proces.

– Wybory to proces złożony, składający się z kilku etapów: wybory Kolegium Elektorów, wybory Rektora, wybory do Senatu, wybory Rady Uczelni, wybory do Rad Dyscyplin. Każdy rodzaj wyborów jest nieco inny pod względem obowiązującej procedury, w tym podziału społeczności uczelni na grupy i zebrania wyborcze oraz zasad wyboru kandydatów. Na przykład, mamy nieco inny podział społeczności uczelni na grupy w wyborach do Kolegium Elektorów i inny do Senatu, czy Rad Dyscyplin. Różnic między różnymi rodzajami wyborów jest więcej. Jestem przekonany, że Uczelniana Komisja Wyborcza wspólnie z Podkomisjami Wyborczymi jest w stanie nad nimi zapanować i przeprowadzić wybory zgodnie z obowiązującą „Ordynacją wyborczą” oraz w czasie przewidzianym w harmonogramie wyborów. W SGGW proces wyborczy rozpoczął się 5 lutego – w dniu podjęcia przez Senat „Uchwały nr 31 w sprawie wyborów w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie”, a skończy się 28 listopada – w dniu zakończenia wyborów do Rad Dyscyplin. To bardzo ważny czas dla urzeczywistniania się demokracji akademickiej i umacniania integracji społeczności akademickiej SGGW.

W imieniu Uczelnianej Komisji Wyborczej i własnym życzę osobom kandydującym w wyborach sukcesów wyborczych a wszystkim głosującym trafnych wyborów organów władz uczelni, co zapewni dalszy dynamiczny i zrównoważony rozwój SGGW.

– Panie Profesorze, dziękuję za rozmowę.

Również bardzo serdecznie dziękuję. Nie tylko za dzisiejszą rozmowę, ale również za zaangażowanie Biura Promocji SGGW w informowaniu i upowszechnianiu informacji o trwającym procesie wyborczym. Jeszcze raz bardzo dziękuję.

Rozmawiała: Anita Kruk, Biuro Promocji SGGW