Świat roślin mnie fascynuje
Rozmowa z prof. dr. hab. Hazemem M. Kalajim z Katedry Fizjologii Roślin Instytutu Biologii Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie – o nauce, SGGW oraz znalezieniu się w gronie najczęściej cytowanych naukowców na świecie wg rankingu przygotowanego przez Stanford University we współpracy z wydawnictwem Elsevier.
– Panie Profesorze, jaki jest zakres Pana badań naukowych? I skąd ten wybór?
– Moje badania skupiają się na wielu obszarach związanych z funkcjonowaniem aparatu fotosyntetycznego roślin, ich bioenergetyką, wydajnością i produktywnością, a także reakcjami roślin na różne stresy abiotyczne i biotyczne.
Mój wybór związany jest z moim pochodzeniem (Aleppo, Syria), gdzie na terenie żyznego półksiężyca rozpoczęła się historia rolnictwa. Zawsze chciałem zrozumieć rośliny i ich interakcje z pozostałymi elementami ekosystemów. Stąd mój doktorat dotyczył dwóch starych, lokalnych odmian jęczmienia syryjskiego, który od ponad 5 tys. lat jest w ciągłej uprawie.
– Dlaczego zajął się Pan nauką i dlaczego w SGGW?
– Odkąd pamiętam świat roślin mnie fascynował i nigdy nie rozumiałem, czemu tak mało na ich temat wiemy. Zauważyłem, że większość badań naukowych koncentruje się na człowieku i zwierzętach, natomiast znacząco mniej na roślinach.
Do SGGW przyciągnęły mnie bardzo interesujące prace naukowe śp. prof. Emila Nalborczyka – słynnego polskiego fizjologa roślin. Jako pierwszy sprowadził do Polski w latach 80. rośliny amarantusa, miskantusa i komosę ryżową, na których rozpoczął badania produktywności fotosyntetycznej.
– Nad czym aktualnie Pan pracuje? Jaki jest cel badań?
– Aktualnie kontynuuję badania nad produktywnością fotosyntetyczną roślin, których wyniki wdrażam w tworzeniu innowacyjnych rozwiązań, które mogą znaleźć zastosowanie w dziedzinach rolnictwa, ogrodnictwa i ochrony środowiska. Wykorzystuję synergiczną interakcję między komunikacją roślin, sztuczną inteligencją i technikami uczenia maszynowego, aby stworzyć nowe podejście do kontroli warunków wzrostu roślin. Moje badania sugerują, że rośliny mogą pełnić rolę „czujników biologicznych”, zdolnych do samodzielnego monitorowania i regulacji swojego wzrostu i rozwoju, zarówno w kontrolowanych jak i niekontrolowanych środowiskach.
Celem moich badań jest optymalizacja procesów zużycia energii, nawozów i innych niezbędnych elementów do produkcji roślinnej, uzyskując jednocześnie najlepszej jakości plon.
– W wyniku Pana działań i osiągnięć naukowych, znalazł się Pan w gronie najczęściej cytowanych naukowców na świecie. Jak to jest być w takim gronie i co to oznacza dla Pana Profesora?
– Będąc nie tylko w 2%, ale i w 1% najlepszych cytowanych naukowców na świecie czuję satysfakcję ze zbiorów owoców mojej ciężkiej, codziennej pracy. Z uwagi na to, że moja wyjątkowa pozycja wprowadziła SGGW po raz pierwszy w historii na listę Rankingu Szanghajskiego 2021, teraz czuję zobowiązanie, aby uczelnia znów znalazła się na tej liście.
– Panie Profesorze, proszę opowiedzieć o naukowych celach, które sobie Pan wyznaczył.
– Będę kontynuować swoje badania, które mają na celu opracowanie autonomicznych systemów rolniczych, ogrodniczych i ekologicznych, opartych na informacjach dostarczanych przez rośliny. Te systemy będą opierać się na ocenie wydajności aparatu fotosyntetycznego roślin, wykorzystując nieinwazyjny, szybki i precyzyjny pomiar sygnału fluorescencji chlorofilu.
– Dziękuję za rozmowę.
Rozmawiała: Anita Kruk, Biuro Promocji SGGW
„World Ranking of Top 2% Scientists”, to lista najczęściej cytowanych naukowców na świecie, którą opracowuje Stanford University we współpracy z wydawnictwem Elsevier. Ranking ocenia dorobek naukowy z uwzględnieniem kryteriów takich jak m.in. indeks Hirscha, liczba cytowań, miejsce i rola autora wśród współautorów. W opublikowanym w październiku 2023 r. rankingu za 2022 r. znalazło się 726 naukowców z Polski, w tym 10 z SGGW:
- dr hab. Sabina Galus, prof. SGGW z Katedry Inżynierii Żywności i Organizacji Produkcji Instytutu Nauk o Żywności SGGW
- prof. dr hab. Ewelina Hallmann z Katedry Żywności Funkcjonalnej i Ekologicznej Instytutu Nauk o Żywieniu Człowieka SGGW
- prof. dr hab. Hazem M. Kalaji z Katedry Fizjologii Roślin Instytutu Biologii SGGW
- prof. dr Stanisław Karpiński z Katedry Genetyki, Hodowli i Biotechnologii Roślin Instytutu Biologii SGGW
- dr hab. inż. Marek Kieliszek, prof. SGGW z Katedry Biotechnologii i Mikrobiologii Żywności Instytutu Nauk o Żywności SGGW
- dr inż. Anna Kot z Katedry Biotechnologii i Mikrobiologii Żywności Instytutu Nauk o Żywności SGGW
- dr hab. inż. Maja Radziemska, prof. SGGW z Katedry Kształtowania Środowiska Instytutu Inżynierii Środowiska SGGW
- prof. dr hab. inż. Ewa Sawosz Chwalibóg z Katedry Nanobiotechnologii Instytutu Biologii SGGW
- prof. dr hab. Tomasz Stadejek z Katedry Patologii i Diagnostyki Weterynaryjnej Instytutu Medycyny Weterynaryjnej SGGW
- prof. dr hab. Małgorzata Witeska z Samodzielnego Zakładu Ichtiologii i Biotechnologii w Akwakulturze Instytutu Nauk o Zwierzętach SGGW