Chryzantemy: kwitnący biznes czy zanikająca tradycja?

Obchody uroczystości Wszystkich Świętych są głęboko zakorzenione w polskiej tradycji. W tym okresie uwaga społeczeństwa skupia się na przygotowaniu nekropolii. Bez względu na miejsce zamieszkania, wiek oraz płeć, Polacy porządkują oraz przyozdabiają groby swoich najbliższych, najczęściej wykorzystując w tym celu znicze oraz kompozycje roślinne. Od lat dekoracje mogił stają się coraz bogatsze i bardziej wyrafinowane, na co w dużej mierze wpływ ma wzrost zamożności polskiego społeczeństwa, zmieniająca się moda, a także komercjalizacja samego święta. Pomimo stale postępujących zmian, znaczącym komponentem przygotowywanych dekoracji pozostają chryzantemy. Ich obecność na mogiłach jest silnie utrwalona w polskiej tradycji, co odzwierciedla szeroka oferta tych kwiatów w okresie przełomu października i listopada. Zróżnicowanie nie dotyczy jedynie formy tych roślin, ale również ich kolorystyki. Szeroka gama barw i odcieni umożliwia tworzenie fascynujących i niebanalnych dekoracji nagrobkowych. Niestety, coraz częściej chryzantemy żywe wypierane są przez kwiaty sztuczne, które z roku na rok cieszą się rosnącym zainteresowaniem konsumentów.

Od strony ekonomicznej, uroczystość Wszystkich Świętych jest czasem wzmożonej aktywności na rynku kwiatów i zniczy. To okres, w którym wiele firm osiąga swoje roczne szczyty sprzedażowe, a dla niektórych przedsiębiorstw sezon ten generuje większość z wypracowanych w danym roku dochodów. Mimo że na pierwszy rzut oka biznes chryzantemowy wydaje się być dochodowy, rzeczywistość producentów jest znacznie bardziej skomplikowana.

Znaczenie i symbolika chryzantem

Rośliny ozdobne odgrywają ogromną rolę w dorobku materialnym i duchowym ludzkości. Stanowią źródło inspiracji dla artystów, będąc częstym motywem w literaturze oraz sztuce. Najwcześniejsze zapiski na temat chryzantem pochodzą z 500 roku p.n.e., a jako miejsce pochodzenia pierwszych hodowli i uprawy tych kwiatów uznane są Chiny. W kulturze Wschodu chryzantemy są symbolem długowieczności, godności, dostojności oraz powagi. Pierwsze wzmianki o uprawie chryzantem na terenie Polski pochodzą z 1887 r.

Należy przy tym zauważyć, iż w naszym kraju chryzantemy postrzegane są w większości przypadków jako kwiaty „cmentarne”, wykorzystywane głównie do dekoracji mogił z okazji dnia Wszystkich Świętych. W omawianym okresie wzrasta diametralnie zapotrzebowanie na te rośliny, a znaczący wpływ na to zjawisko ma silnie zakorzeniona w polskiej tradycja celebracji dnia 1 listopada. Można wtedy zauważyć, iż  cmentarze wypełnia wiele odmian tych kwiatów , występujących w różnej formie i kolorach.

Chryzantemy to nie tylko odmiany wielkokwiatowe, średniokwiatowe oraz drobnokwiatowe, które kojarzone są z okresem Wszystkich Świętych. To również szeroki wachlarz odmian gałązkowych oraz Santini. Te ostatnie wykorzystywane są powszechnie w dekoracjach z kwiatów ciętych, przez co w zbiorowej świadomości nie są łączone z tradycyjnymi odmianami chryzantem (często znajdują one zastosowanie w dekoracjach ślubnych oraz bukietach okolicznościowych).

Rynek chryzantem w Polsce

W Polsce chryzantemy uprawiane są przede wszystkim w szklarniach i tunelach foliowych. Dla wielu plantatorów okres Wszystkich Świętych jest kluczowy z punktu widzenia ich dochodów. Warto jednak podkreślić, iż jest to bardzo niestabilny i jednocześnie ryzykowny biznes. Ceny, a także popyt na te kwiaty, uzależnione są od wielu czynników, takich jak preferencje konsumentów, koszty produkcji, a także warunki atmosferyczne. Ponadto działalność ta charakteryzuje się wysokim stopniem ryzyka ze względu na bardzo krótki czas sprzedaży, który obejmuje okres od połowy października do 1 listopada. Tak wąski przedział czasowy wywołuje dużą presję zarówno na producentach jak i handlowcach.

Jak można zauważyć, ceny chryzantem doniczkowych dostępnych w okresie Wszystkich Świętych rokrocznie wzrastają. Gdy patrzymy na ten proces oczyma konsumenta, wydawać by się mogło, iż omawiany biznes staje się coraz bardziej dochodowy. Należy jednak zauważyć, iż jest to postrzeganie dalekie od rzeczywistości. Jak wskazują wieloletnie analizy, opłacalność produkcji chryzantem doniczkowych dostarczanych na rynek w okresie Wszystkich Świętych co roku maleje. Wzrost kosztów energii elektrycznej, sadzonek, oraz materiałów eksploatacyjnych takich jak: doniczki, specjalistyczne podłoże, nawozy, środki ochrony roślin, a także koszty pracy czy utrzymania tuneli foliowych/szklarni, przekładają się bezpośrednio na ogólny wzrost kosztów produkcji. Na szczególną uwagę zasługuje fakt, iż uprawa tych roślin jest bardzo czaso- i energochłonna. Warto zauważyć, iż wzrost wymienionych powyżej składowych kosztów produkcji jest relatywnie wyższy aniżeli wzrost cen dostrzegany przez konsumentów. Jak wskazują badania, na przestrzeni ostatnich 10 lat koszty produkcji tych kwiatów rokrocznie wzrastały średnio o 20-35%, zaś cen o ok. 10-15%, co wskazuje na to, że produkcja staje się coraz mniej opłacalna. Co więcej, zarówno producenci jak i handlowcy zgodnie zauważają, iż coraz to silniejszą konkurencją dla sprzedaży kwiatów przy cmentarzu stają się sieci handlowe. Oferują one zdecydowanie mniej okazałe kwiaty po niższych cenach, co dla wielu nabywców staje się atrakcyjną alternatywną. Pomimo że producenci kwiatów doniczkowych oraz dystrybutorzy są w tej kwestii zgodni, to również na ich linii dochodzi do coraz to większego napięcia. Producenci kwiatów wskazują, iż handlowcy coraz częściej importują duże ilości chryzantem doniczkowych od zagranicznych dostawców. Rośliny te nabywane są po zdecydowanie niższych cenach niż koszty ich produkcji w Polsce, co daje możliwość przygotowania atrakcyjniejszej oferty.